Hai uns anos tivemos a oportunidade, a petición da asociación Cristobal Colón Galego, de estudar a fondo os documentos que falan da presencia na Pontevedra baixomedieval dunha familia de apelido Colón.
Eran, na súa maioría, escrituras descubertas e estudadas hai máis dun século por Celso García de la Riega; por motivos alleos á veracidade das escrituras e aos feitos que relatan, a hipótese deste erudito foi descartada e contrariada por un informe elaborado por Eladio Oviedo y Arce.
Pasado o tempo e con el as emocións e as enemizades dos protagonistas, encargousenos a revisión deses materiais á luz da súa materialidade e dos avances da ciencia histórica neste último século.
E así procedemos á consulta dos orixinais que presentou de la Riega, que son un conxunto de escrituras dadas en Pontevedra no século XV e primeiros anos do XVI nas que se citan diversas persoas de apelido Colón e que parecen pertencer á mesma familia.
A partir da metodoloxía da paleografía e a diplomática, dos coñecementos que hoxe temos sobre o galego medieval e dos sucesos daquel tempo fixemos un estudo atento das escrituras.
As nosas conclusións confirmaron o que outros informes viñan apuntando sobre o tema desde outros enfoques:
- As escrituras presentadas por C. de la Riega son auténticas sendo un dos elementos da súa autenticidade o feito de estaren inseridas en libros que rexistran escrituras en orde cronolóxica. Son algo parecido ao que hoxe chamamos actas, nas que unha noticia vai inserida a continuación doutra e antes da seguinte.
- Os volumes que conteñen eses documentos son auténticos, pola súa tradición e custodia ininterrompida e por estaren asinados polos notarios públicos asistentes ao outorgamento dos asuntos de que se trata.
- Nada na súa materialidade fai pensar nunha inserción ou manipulación.
- Sí hai nalgunhas escrituras evidencia dunha man posterior que reescribiu letras puntualmente. Os informes complementarios indican que non se corrixiu ou manipulou o texto orixinal senón que se remarcou para que resultasen mais lexibles as letras presentes.
- As escritura, redacción e tenor documental, marcas de autenticación etc. coinciden coas que estaban en uso na Galicia e na Pontevedra do seu tempo.
En resumo, os documentos de Celso García de la Riega son auténticos e certifican a presencia dunha familia de apelido Colón na vila de Pontevedra na segunda metade do século XV.
Iso si, non documentan a ningún Cristovo/Cristobal polo que non é posible afirmar desde os datos dispoñibles e o seu estudo científico que os nosos Colón estean na orixe do Almirante.
=> Os resultados do noso estudo foron publicados nun congreso especializado pouco despois. Tendes na Factoría dehistoria unha copia do arquivo.
=> E esta entrevista, ao fío dun estudio feito en 2019, publicada no Faro de Vigo