Archivo de la categoría: Patrimonio

Festas, xigantes e cabezudos

Divulgación, Patrimonio

Hoxe é o día da Ascensión e onte os cabezudos bailaron ao pe da nosa porta.

Esta é unha das festas patronais de Compostela. Ten unha longuísima historia que nos ven a contar, principalmente cómo unha feira (de gando, apeiros, alimentos e panos) se foi convertindo nunha festa urbana; é un proceso relativamente común seguido por outros eventos como o San Froilán, nun desenvolvemento que está moi ben explicado nun pequeno artigo do Prof. Saavedra Fernández.

Un dos fitos clásicos das grandes festas desta cidade é a saída e baile dos xigantes (os Cocos) e os cabezudos. Estas fermosas pezas de cartón, coas súas cores brillantes e roupas elegantes son unha parte innegable non so das lembranzas das xentes de Compostela e de moitos outros lugares de Galicia senón tamén do seu patrimonio inmaterial: deseñalos, construílos ou facelos bailar son saberes e destrezas que se transmiten de xeración en xeración, que se crean e transforman segundo o ritmo dos tempos. Segundo contan os etnógrafos, a súa presenza nas rúas transmite ao público conceptos sobre a autoridade, o respecto ou o sentido do humor. Como calquera outra tradición son o pouso que queda dos que foron antes que nós.

En concreto, a historia dos xigantes e cabezudos composteláns é ben longa e podemos documentalos desde o século XVII e a súa posta en escea, singular, o que sen dúbida nos leva a miralos con outros ollos.

 

 

 

A posta en valor do patrimonio nas cidades

Aplicacións turísticas, Divulgación, Patrimonio, Publicacións

O paso do tempo reflíctese nas paisaxes urbanas pola presenza de espazos, edificacións e costumes que aportan a barrios e rúas unha persoalidade diferenciada que fala de feitos, proxectos e sonos, presentes e pasados. De todos eles podemos tirar conclusións das que aprender e valores que interiorizar.

Con todo, é curioso ver como só os lugares considerados monumentais ou históricos polos académicos ou xestores turísticos merecen unha posta en valor ou un esforzo de recoñecemento. É evidente que, ao comparalos, os barrios e rúas de moitas vilas e cidades non deixan de ter un «valor artístico» secundario pero non é menos certo que poderían ser obxecto dunha atención máis concreta da que se derivarían beneficios non só económicos senón tamén sociais.

Prazas e barrios teñen moitas veces  unha monumentalidade diferente, a que nace do día a día, da convivencia e das rutinas e necesidades cotiás e é esa ausencia de grandes fitos, a interiorización desa paisaxe popular que non se apreza porque forma parte da vida e da memoria da veciñanza o que leva á súa frecuente minusvaloración.

A súa posta en valor leva consigo non só unha percepción máis positiva do espazo cotián por parte das xentes que alí viven senón que tamén pode servir de inicio a dinámicas beneficiosas como a sensibilización sobre a necesidade de conservar e protexer esas zonas ou un apoio ao tecido económico local a través do desenvolvemento de iniciativas turísticas sustentables e de baixo impacto.

Estas son as forzas que moveron este pequeno proxecto dun Roteiro polo Barrio de San Pedro de Santiago de Compostela, que ten o privilexio de incorporar no seu territorio espazos patrimoniais catalogados dobremente Patrimonio da Humanidade: é un barrio histórico da cidade de Santiago atravesado polo máis antigo e recoñecido dos Camiños de Peregrinación a Compostela, o Camiño Francés.

É un barrio singular, recoñecido pola súa forte identidade e dinamismo, que conta cun patrimonio construído que podería cualificarse como un tanto insólito por canto nel conviven espazos e edificacións dunha monumentalidade innegable (como o Centro Galego de Arte Contemporánea ou o complexo de San Domingos de Bonaval) ao carón de vivendas populares, rúas de labiríntico trazado ou dun dos cruceiros máis antigos de Galicia.

Foi decisión da Asociación Veciñal poñer en valor este legado para que a veciñanza puidese velo con outros ollos, para dignificalo e para facer del un recurso co que apoiar ao tecido económico e as labores de protección e conservación.

Un esforzo meritorio digno de ser imitado, tanto na filosofía que o move como no resultado final co que nos colaboramos e que nos gustaría tivese continuidade.

 

 

Turismo e patrimonio

Aplicacións turísticas, Contidos dixitais, Divulgación, factoría dehistoria, Patrimonio, Publicacións

capiteis ribeira sacraA chegada da primavera é unha boa razón para sair e coñecer máis de preto a riqueza do noso patrimonio. É tamén unha boa oportunidade para que entidades e comunidades locais fagan un esforzo por achegar o seu legado material e inmaterial tanto á veciñanza como ás xentes que veñen de lonxe.

En efecto, o turismo que toma como referente o patrimonio (artístico, ambiental ou etnográfico) pode constituírse como unha fonte de riqueza para os nosos pobos e de valores positivos para toda a cidadanía. Agora ben, debe concibirse pensando na súa sustentabilidade e no futuro das comunidades que o proxectan: humildade ante o que nos foi legado, interese por unha protección coidadosa e un mellor coñecemento deben ser as bases sobre as que se apoie calquera iniciativa deste tipo.

O turismo baseado no patrimonio non necesariamente precisa de obras ou custosos proxectos de rehabilitación e posta en valor; ás veces compre un pouco de imaxinación e, sempre, un mellor coñecemento dos bens culturais, naturais e inmateriais. Non abonda unha recopilación superficial de datos ou unha descrición básica do que calquera pode ver a simple vista.

A posta en valor non debe contentarse co beneficio económico derivado da chegada dos visitantes, debe aspirar a despertar neles sentimentos sobre a súa identidade, o seu compromiso coa conservación e protección do patrimonio, a admiración pola complexidade do pasado e a súa influencia na nosa vida e no que nos rodea.

É a investigación, a busca de novos datos e interpretacións, o que aporta calidade e novo valor aos espazos e obxectos do pasado; nela reside a mellor ferramenta para facer deles un instrumento que permita crear riqueza e futuro.

Visto nun contexto amplo e comprensible ata o muíño máis sinxelo se nos presenta como unha peza única e singular, irrepetible e admirable.

As novas tecnoloxías -e o seu crecente uso por parte da cidadanía- permiten hoxe en día novas aproximacións neste tipo de iniciativas; permiten implementar, por exemplo, roteiros e contidos que se desenvolven sen impacto visible e que poden ser adaptados a todo tipo de usuarios e usuarias.

Nesta primavera, que chega vizosa e algo adiantada, queremos compartir con vós novamente un dos nosos traballos neste campo. Así, na Factoría dehistoria, ofrecemosvos catro roteiros (un por provincia), propostas innovadoras para visitar, gozar e aprender en outros territorios do noso pais.

 

FONTES CON HISTORIA

Divulgación, Informes históricos, Patrimonio, Publicacións

Xa está na rúa unha nova publicación sobre a auga; neste caso sobre as fontes da cidade de Santiago encomendada pola Concellaría de Medio Ambiente do concello de Santiago e Aguagest.
Propoñemos nesta ocasión un achegamento diferente ás fontes da cidade que é non só a partir da súa historia senón e, sobre todo, como testemuñas do propio pasado da cidade.
Nun tempo no que a auga non chegaba ás casas por tubarías senón en baldes ou sellas, a construción de fontes significaba posibilidades de crecemento para un barrio e, tamén unha mellor calidade de vida: menos tempos agardando a quenda ao sol ou á choiva, camiñadas máis curtas,… canto debeceron os nosos conveciños e conveciñas por ter unha fonte preto da casa!
Eran daquela infraestruturas máis utilitarias que ornamentais e con todo estaban coidadosamente pensadas e construídas; situadas alí onde chegaban os medios da traída ou onde había un manancial que as facía viables.
Todas gardan a memoria doutro tempo e dunha forma de vida que hoxe dificilmente comprendemos.
Só as de caracter ornamental, como a de Praterías naceron con ese anceio de beleza e de ennobrecemento da vila e das rúas nas que se sitúan. Desa busca por embelecer naceu unha caste de fontes diferentes, máis complexas nas que os xogos da auga teñen tamén o seu lugar.
Tamén naceron daquela as fontes viaxeiras, aquelas que mudaron o seu emprazamento unha vez perdida a súa función inicial, como as que hoxe están en San Roque ou na Alameda.
A máis singular é, no noso gusto, a que temos máis próxima: a da Praza de Fonseca, que leva só unhas décadas transmitindo frescura e sosego a veciñanza e visitantes. Con todo, parece que leva alí toda a vida!

Podedes descargar o folleto na web do concello.

Unha forma excelente de celebrar o Día Mundial da Auga.

A MEMORIA DA AUGA

Aplicacións turísticas, Divulgación, Patrimonio, Publicacións

Retomamos temporalmente os contidos e filosofía da “Auga na historia da cidade” para preparar unha nova publicación sobre o tema. Mentres, saudamos a presentación da web Compostela viva, da Concellaría de Medio de Ambiente de Santiago. Nela podese descargar o arquivo dese pequeno folleto que nos invita a recuperar a historia do abastecemento de auga na cidade de Santiago e a coñecer e recoñecer algúns dos seus elementos patrimoniais máis significativos.
Os mananciais da Fonte Branca, a Ponte Mantible, o depósito da Almáciga… conforman nesta publicación un pequeno roteiro que sen dúbida ten gran interese.