Archivo de la categoría: dehistoria

Cidades no tempo

A semana pasada inaugurouse a exposición Vigo no Tempo, a cuaCartel publicitario. M do Mar de Vigorta mostra da serie Cidades no Tempo que é froito da colaboración da Fundación Cidade da Cultura e Afundación. Unha tras outra, o proxecto vai debullando o pasado da Galicia urbana da man do comisariado de Manolo Gago.

 

dehistoria forma parte dun equipo composto por unha diversidade de profesionais e de expertos na historia das nosas cidades. A nosa responsabilidade foi elaborar unha proposta inicial de documentos para incorporar á mostra. A selección final está un pouco por todas partes pero é a protagonista da sección Tramas.

Milleiros de pergamiños, libros, planos, croquis, debuxos, etc pasaron polas nosas mans ao longo deste proxecto; son materiais de todo tipo que ilustran os mais variados aspectos do noso pasado desde naipes insertos nun proceso xudicial até catálogos comerciais decimonónicos, apuntes escolares, panos bordados por nenas en traballos escolares ou mesmo mais dunha carta de amor. Unha variedade case infinita de testemuños doutro tempo.

As propias cidades son heteroxéneas e cada unha ten unha traxectoria e personalidade que se manifesta neste conxunto de documentos  así como nas diferentes mostras.

Onte coma hoxe, a vida expresase das mais diversas formas.

Por iso para nós cada mostra é unha aventura nova, un verdadeiro desafío ás nosas habilidades profesionais e á nosa creatividade á hora de buscar e atopar novos enfoques e propostas. Traballoso, mais tamén estimulante e divertido.

Por iso convidamosvos a botar un ollo ao que vos ofrece até xaneiro Vigo no tempo e xa o ano que ven ás mostras que abrirán en Ourense e Pontevedra.

PARAXES CORUÑESAS

Hai semanas que traballamos nun novo proxecto sobre as Paraxes singulares da provincia Casa tradicional nas Travesasda Coruña. É un proxecto que conta cunha achega económica da Deputación Provincial e que busca estudar e identificar eses sitios que teñen algo de especial no territorio provincial.

¿Qué é unha paraxe?

Dí a Real Academia que é o sitio no que para o coche de línea durante un traxecto, onde agardamos por el, onde baixamos a ese lugar onde nos agardan ou que queremos descubrir.

Esa é a nosa proposta: unha recompilación deses emprazamentos singulares polos que paga a pena achegarse a unha comarca, baixar e deixar o coche, pasear e gozar do territorio e do que nos ofrece.

¿Que fai dun sitio unha paraxe singular?

Aldeas, paisaxes, oficios, tradicións, territorios… que albergan valores históricos, naturais, paisaxísticos que compre recoñecer como parte do noso legado cultural; que é preciso coñecer para preservalos e poder gozar deles hoxe e nos tempos que virán.

Temos xa unha primeira relación, uns 40 sitios. Ao cabo, serán uns 20 e estarán esparexidos por toda a xeografía provincial.

Queres propoñernos algún? escríbenos.

Noticias antigas do Entroido compostelán

Repescamos o texto dun artigo publicado na revista Compostelanea en febreiro de 2017 sobre o Entroido en Santiago hai un século (máis ou menos). Non perdades as fotos que o acompañan!

Compostela 1917: O Entroido

Hai un século, o Entroido ocupaba a vida da cidade durante case un mes, pois comezaba cando chegaban aos comercios os xéneros propios da festa: os tecidos para os disfraces e os “papeliños de cores” que se empregaban para facer máscaras e todo tipo de figuras. Ao tempo empezaban a prepararse as comparsas e o programa de bailes. Así quedaban marcadas as coordenadas da festa: disfraces, comparsas e alegría. As mesmas que hoxe en día seguen definíndoa.

O chuvioso tempo compostelá marcaba o ritmo e tensión das xornadas, sobre todo a principios do século XX, cando as formas de vida burguesas terminaron de adaptar a festa á sociabilidade urbana. É entón cando naceu o Entroido tal e como hoxe o coñecemos; un tempo -como di un autor da época- divertido e elegante.

No rural santiagués perduraron ata hoxe costumes máis arraigados á tradición rural como a destrución do Entroido feito con palla e roupa vella que podemos documentar en Aríns hai cen anos, o carro engalanado que se armaba en Santa Marta ou os atranques dos Xenerais das parroquias do Ulla.

Na cidade desenvolvíase un Entroido diferente con manifestacións xenuínas que estaban plenamente vixentes hai un século. Algunhas desapareceron, outras son doadamente identificables no programa actual.

A rúa era o principal escenario do Entroido santiagués. Polas vías principais paseaban, cantando coplas e chanceando coa xente, as comparsas. Estas agrupacións armábanse cada ano baixo nomes tan suxestivos como Los Caballeros de Malta, Los cirujanos del porvenir, Los alpinistas ou La Lira, que levaban acompañamento musical similar ás actuais rondallas ou máis tradicional (pandeireta, bombo e tamboril). Nelas participaban estudantes, mozos e mesmo grupos de nenos e nenas. Na rúa todo eran risas, humor do bo e balbordo, sendo o contrapunto aos bailes que tiñan lugar nas sociedades recreativas ou aos asaltos organizados pola mocidade; nuns e noutros era obrigado o uso de disfrace, preferentemente orixinal e de bo gusto.

A xente ía ao Preguntoiro ou á Rúa do Vilar a ver as comparsas e o curioso espectáculo que era a súa rolda. Percorrían as rúas da cidade e ao pé das casas cantaban coplas e cancións recibindo a cambio as moedas que lles tiraban desde balcóns e xanelas. Houbo un tempo en que as comparsas ofrecían amendoados ás casas máis xenerosas.

Tamén había lugar para dous clásicos: o xogo do figo (juego del higui) -no que un home cunha manchea de figos colgados dun pau enredaba coa rapazada- e o paseo de Carabellón e Perilla -oso e domador que facían as delicias do público-. O Entroido era, sobre todo, un lugar de encontro e de xogo; por uns días as barreiras sociais volvíanse borrosas nunhas rúas nas que as mascaritas tanto facían burla como armaban un baile espontáneo.

As dificultades para xestionar estes encontros e afluencias de xentes levaron o Concello a programar na Alameda o desfile das comparsas. Amenizado con música, o cambio de escenario deulle un importante pulo ao Entroido xa que as carrozas engalanadas, que ata entón eran escasas, pasaron a completar o espectáculo. E mesmo foi posible organizar e gozar das batallas de confeti. En 1917 foi a segunda vez que se organizou alí e así, despois de pasear pola cidade, as comparsas e carrozas achegáronse á Alameda, onde a Banda Municipal ofreceu un concerto para amenizar o evento. Foi tal o éxito acadado, que comezou a falarse de outorgar premios aos mellores participantes.

Música, diversión e socialización, esas foron as pautas do Entroido histórico, o que viviron hai cen anos as xentes desta cidade, as mesmas que partillamos hoxe.

Presentada a nosa publicación sobre a Compostela da Xeración Nós

Vivimos o ano da Xeración Nós; celebramos o centenario da publicación da revista e homenaxeamos a memoria daqueles homes e mulleres. Con este motivo, elaboramos para o Concello de Santiago unha pequena publicación divulgativa.

A cidade de Santiago en tempos da Xeración Nós é un pequeno paseo pola Compostela daquel tempo inzado de optimismo e proxectos; nel explicamos como era a cidade que acolleu aos homes e mulleres que pensaron Galicia como un pais empoderado cunha cultura cosmopolita e consolidada. Falamos da propia revista e das iniciativas locais que a acolleron como as Irmandades da Fala ou a imprenta Nós de Ánxel Casal. Tamén do Seminario de Estudos Galegos, que é a resposta xenuinamente compostelá ao desafío que supoñía Nós: os homes e mulleres de ciencia, facendo ciencia en galego para Galicia e para o mundo.

E mesmo facemos énfase neste tempo e nestes procesos como espazo de emerxencia da nova personalidade compostelá, a da capital política e cultural de Galicia. Unha faciana máis -recuperación doutra vella, en realidade- desta cidade.

Foi un encargo do Concello de Santiago de Compostela e a súa Concellaría de Cultura para conmemorar o centenario da revista e traer á luz a memoria da súa xente e da nosa cidade. É o número 3 da Colección Cadernos de Compostela, dedicada a amosar de xeito atraínte aspectos senlleiros da historia da cidade.

Agardamos que sexa do voso gusto.

A Ascensión: a feira que trouxo a festa

Desde hai séculos, a Ascensión é un día grande en Santiago; é xornada de feira e, ultimamente, tamén de festa. Trátase dun evento moi tradicional, que as xentes de Santiago asocian coa primavera, con paseos e bailes na Alameda e Santa Susana, con barracas e coa feira. Malia que na actualidade se desenvolve, ante todo, coma unha celebración festiva, en orixe naceu coma unha importante feira. Este mercado de gando, sobre todo cabalar, duraba dous días e atraía milleiros de persoas, non só da contorna senón tamén de comarcas máis afastadas; as xentes acudían a comprar e a vender e a cidade enchíase daquela cun enorme balbordo de persoas, animais e mercadorías.

A carballeira e o campo de Santa Susana acollían a feira e as rúas da cidade eran o escenario dos actos festivos que pouco se foron desenvolvendo en paralelo á actividade mercantil. Con todo, a Feira da Ascensión non comezou a ser a Festa que hoxe coñecemos ata a década de 1950, cando os cambios no sector gandeiro supuxeron o esmorecemento das grandes feiras anuais.

Ata entón, as feiras compostelás a Ascensión e o Apóstolo eran un referente no panorama galego e convocaban a centos de gandeiros e tratantes. Viñan de Castela e Portugal a comprar, sobre todo bestas, pero tamén aquelas vacas e bois cebóns de tanta sona; da contorna e de toda a Terra de Santiago chegaban os labregos cos seus animais, os pequenos tratantes, as mulleres co produto das súas hortas, co pan ou cos panos tecidos con tanto esmero. En conxunto, entre todos dábanlle á cidade unha cor e unha alegría moi singulares….

Se queres seguir lendo, descarga o pdf completo